Onarım Cerrahisi
Bu bölümde şu konular ele alınacaktır:
Yanıklar
Diyabetik ayak yaraları
Bası yaraları (eski adı ile dekübit ülserler)
Kaza Kanser Sonucu Doku Kayıpları
Isırma Yaraları
Travma Yaraları
Cerrahi Yaralar
Yara izleri, Skar ve Keloid
Tırnak Deformiteleri
Çene Eklemi
Dudak Damak Yarıkları
Kafatası Şekil Bozuklukları
Yüz Kemiği Kırıkları
Kulak , Burun Yokluğu & Deformiteleri
YANIKLAR:
Yanıklar güneş yanığı gibi sadece ciltte kızarıklık yapmışlarsa 1.derece. Su toplamışlarsa veya deri soyulmaları olmuşsa 2.derece. Cilt tamamen yanmış ve cilt altı dokulara kadar ulaşmışsa ( ağrısız, deri bütünlüğü kaybolmuş, sert ve koyu bir yanık tabakası mevcut) 3.derece yanıktan söz edilir. Fotoğrafta görülen sarı/beyaz renkli alan da 3.derece yanık alanına örnektir.
Özellikli yanıklar yüz, boyun, genital bölge, el ve ekstremitelerin çepeçevre yanıklarıdır. Yanık etkenine göre ise: 1- Sıcak teması ile 2- Kimyasal hasarla 3- Elektrik akımı ile oluşan yanıklar mevcuttur.
Yanıklarda musluk suyu ile ilk müdehalenin ardından yanık derecesine göre işlem yapılır. 1.derece yanıklarda ağrı kesici ilaç alınır ve uyuşturucu kremler uygulanır. 2.derece yanıklarda su toplayan deri bebek şampuanı ile yıkanarak patlatılır ve canlılığı kaybolmuş deriler temizlenir. Gümüşlü yanık merhemi ile kapatılır. Gümüşlü yanık merhemi yoksa antibiyotikli bir pomad ile de pansuman yapılabilir. En kısa sürede acil servise başvurulmalıdır. Plastik cerrahi tarafından ileri tedavi verilebileceği unutulmamalıdır. 3.derece yanıklar genellikle ameliyatla tedavi edilirler. Ekstremite yara ve yanıklarında kalp seviyesinin üstünde yükseltme önerilir.
Etkin bir tedavi yapılmayan veya yarım kalan hastalarda eklem kontraktürleri ve buna bağlı fonksiyon kayıpları görülebilir. Ayrıca yanık yaraları üzerinde geç dönemlerde (10 yıldan uzun) cilt kanserleri görülebilmektedir. Bu alanlarda oluşan kanserler kötü seyirlidir, ancak cerrahi ile çok kolay ve yeterli tedavi sağlanabilmektedir.
Yanık pansumanı nasıl yapılır:
Gerekli Malzemeler:
1-Bebek şampuanı
2-Gümüşlü krem (Silverdin, Silvamed...gibi)
3-Yıkama için sünger, pamuklu bez veya pamuklu/yumuşak lif
4-Yarayı kapatmak için gazlı bez veya temiz bir örtü
5-Yarayı sarmak için rulo gaz, elastik bandaj veya yarayı içine alabilecek çorap tarzı bir koruyucu
6-Makas ve Flaster (gerekli ise)
Hazırlanışı:
Eski pansuman açılır. Pansuman açılırken ıslatılabilir. Doktorunz aksini söylememişse bebek şampuanı ile yıkanır.
Musluk suyu ile durulanır. Artık yara pansuman için hazırdır.
Bolca krem alınıp tüm yaraların üstü kalın bir tabaka şeklinde kapatılır.
Steril gazlı bezler veya örtü ile krem kapatılır. Bu kremin akmaması ve istenen bölgede kalarak etkisini o bölgede sürdürmesi içindir. Krem akmayacak bir bölgede ise açık bırakılabilir.
Örtüyü yerinde sabitlemek için rulo gaz, elastik bandaj veya çorap benzeri bir şey kullanılabilir.
Yanık bölge kalpten yüksekte ve damarlar katlanmayacak şekilde tutulur.
Yara infeksiyon kapma tehlikesine sahipse özel antiseptik solüsyonlar ve ilaçlar da eklenebilir. Buna hekim karar vermelidir.
1.3 diyabetik ayak
DİYABETİK AYAK YARALARI:
Diyabet hastalarının damar yapıları bozulduğu için dolaşım problemi yaşarlar. Sinir hücreleri de bozulduğu için özellikle ayaklarını hissetmezler. Bu sebeple kolay yaralanırlar, yaralar geç iyileşir ve kolay enfekte olur. Savunma hücreleri bölgeye yeteri kadar gidemediği için enfeksiyon hızlı yayılır. Kemik enfeksiyonu (osteomiyelit) oluştuktan sonra tedavi zorlaşır ve bazen imkansız hale gelebilir.
Diyabet hastalarında alınacak bir takım önlemlerle bu tür yaraların oluşması engellenebilecektir. Her gün ayak temizliği ve katı vazelin ile diz altındaki tüm yerlerin yumuşak tutulması. Tırnak bakımı ve aşırı kısa kesilmemesi. Ayak üşüdüğünde soba, kalorifer, sıcak su torbası gibi uygulamalardan kesinlikle kaçınılmalıdır. Bir battaniye ile sararak veya ovalıyarak ısıtılmalıdır. Çoraplar günlük değiştirilmelidir. Ek önlem olarak "gümüşlü çorap" kullanılmalıdır. Çorap ve ayakkabı giyerken de çıkartırken de nâzik olunmalıdır.
Tüm önlemleri aldık ama yine yara oluştu ise korkacak bir durum yok. En yakın plastik cerrahi uzmanına başvurmanız yeterli olacaktır. O zamana kadar, ayaklarınızı her gün bebek şampuanı ile yıkayıp, batikon uyguladıktan sonra ince bir tabaka antibiyotikli pomad sürünüz. Sırt üstü yatarak ayaklarınınzın altına en az 2 yastık koyarak kalbinizden yüksekte tutmaya çalışınız.
1.4 bası yarası
BASI YARALARI:
Uzun süre aynı pozisyonda kalan hastaların yere temas eden noktalarında dolaşım aksaklıkları olur. Özellikle kemik doku üzerindeki bölgeler (kuyruk sokumu, topuklar, dirsek...) daha fazla etkilenirler. Önce ciltte kızarıklık şeklinde başlar (Evre I). Kısa sürede cildin epidermis denen yüzeyinde soyulmlar gözlenir (Evre II). İlerleyen süreçte cilt tamamen kaybolur (Evre III). Tedavi edilmezse ciltaltının da kaybedilmesi ile derin dokularda nekroz başlar (Evre IV).
Önlem almak ve oluşmamasını sağlamak tedaviden daha kolaydır. Sık pozisyon değişikliği en önemli maddedir. Havalı yatak istenirse kullanılabilir. Temizlik de bu bakımın bir parçasıdır. Mümkünse günde bir kez bebek şampuanı ile yaraların yıkanması ve durulanması gerekir. Temiz yaraya yapılacak pansuman ise yaranın evresine göre değişir. Evre I ve II için antibiyotikli pomadla ince bir tabaka uygulanması yeterlidir. Evre III olmuşsa yıkadıktan sonra günde 2-3 defa steril ıslak pansuman yapılması gereklidir. Evre IV için asıl tedavi cerrahi temizliktir. Yaraların idrar ve gaita ile kirlenmesini önlemek için bariyerli yara kapatıcı köpük örtüler kullanılabilir. Steril ıslak pansuman nasıl yapılır:
Gerekli Malzemeler:
1-Steril eldiven
2-Steril gazlı bez
3-Serum fizyolojik (% 0,9 NaCl) en az 500 cc
4-Steril enjektör en az 20cc'lik
5-Kağıt flaster (hipoallerjenik flaster)
6-Makas
Hazırlanışı:
Eski yara ISLATILMADAN açılır. Pansuman açılırken ASLA ISLATILMAZ, kuru kuru açılır. Doktorunz aksini söylememişse bebek şampuanı ile yıkanır.
Musluk suyu ile durulanır. Artık yara pansuman için hazırdır.
Steril eldivenin içine el değdirmeden açılır.
Steril gazlı bezler eldivenlerin üzerine açılır.
Enjektör ile serum çekilip, gazlı bezler ıslatılır.
Eldivenler parmak bölümlerne temas etmeden giyilir.
Islak steril gazlı bezlerin fazla suyu iyice sıkılır. Nemli kalması yeterlidir.
Gazlı bezler iyice açılır ve buruşturularak yaraya koyulur. Sağlam cilde temas etmemesine özen gösterilir.
Yaranın üzerine kuru gazlı bezler koyularak sarılır veya bantlanır.
Yara infeksiyon kapma tehlikesine sahipse özel antiseptik solüsyonlar de eklenebilir. Buna hekim karar vermelidir.
1.5 doku kayıpları
KAZA ve KANSER SONUCU ORGAN veya DOKU KAYIPLARI:
Tıbbi sebepler veya kazalar sonucu doku ve organların kaybında plastik cerrahinin rekonstrüktif ve plastik kısımları devreye girmektedir. Doku veya organa en yakın uyum ve fonkiyon için gerekli müdahaleler yapılarak hastalar rehabilite edilmeye çalışılır. Hiç bir zaman orjinali gibi olmasa da yokluğuna kıyasla kat kat iyi sonuçlar alınmaktadır. Meme kanseri sonucu memesi alınan hastalar, kaza sonrası dokularında kayıp olan hastalar bunlara en iyi örneklerdir.
Organ ve doku kayıpları gerekli araştırma ve değerlendirmeler yapıldıktan sonra kişiye özel olarak planlanan onarım seçenekleri ile doğala en yakın ve en fonksiyonel biçimde düzeltilmeye çalışlmaktadır.
Tedavi planları hastaya göre hasta, hekim ve hasta yakını görüşleri alınarak kararlaştırılır. Aynı durumun farklı çözüm yolları olması plastik cerrahinin gücünü oluşturmaktadır. Örneğin meme kanseri sebebi ile memesi alınan bir hastaya sırtından, karnından veya başka bir yerinden alınan kendi dokusu ile onarım; silikon veya benzeri bir protez ile onarım; doku genişletici yardımı ile onarım; yağ, hyaluronik asit ve benzeri dolgu maddeleri ile onarım... seçeneklerden yalnızca bir kısmını oluşturmaktadır. Hangi onarım seçeneğinin uygulanacağı ise başta hekiminiz olmak üzere hep birlikte karar verilmelidr.
1.6 travma yarası
ISIRMA YARALARI:
İnsan veya hayvan ısırıkları sabunlu su ile yıkanmalı ve bol su ile durulanmalıdır. En yakın acil birimine başvurulması önemlidir. Isırık yaraları genellikle hemen dikilmezler. Bu gibi durumlarda enfeksiyon hastalıkları uzmanının önerilerine ilave olarak steril ıslak pansuman ile takip gereklidir.
nsan ısırık yaraları bazen hayvan yaralarından daha tehlikeli mikroorganizmalarla enfeksiyon oluşturabileceği için daha çok risk taşımaktadır.
TRAVMAYA BAĞLI YARALAR:
Düşme, trafik kazası ve darp gibi travmalar sonucunda oluşan yaralarda temizlik ve güneşten korunma önemlidir. Bebek şampuanı ile yıkamak genelde yeterli temizliği sağlar. Kabuklu yaraların üzerine sürülen pomadlarla yumuşatılarak kabuklar uzaklaştırılır. Göz çevresindeki yaralara antibiyotikli göz pomadları kullanılmalıdır. Yaralar kapandıktan sonra güneş koruyucu kremlerin 3-6 ay kullanılması önerilir.
1.7 cerrahi yara
CERRAHİ YARALAR:
Ameliyat sonrası yara bakımları cerrahın önerdiği şekilde yapılmalıdır. Zira her cerrahi işlemin ve her cerrahın tarzı ve deneyimi farklıdır.
Bizim ameliyatlarımızda aksi bildirilmedikçe ilk 48 saat su ile temas yoktur. Genellikle 24 saat sonra ilk pansuman açılır ve tarif edildiği gibi pansuman yenilenir. Dikişlerin üzeri baticon ile silindikten sonra kuruması beklenip, ince bir tabaka oluşturacak şekilde antibiyotikli pomad sürülerek gazlı bez ile kapatılır. 48 saat sonra pansuman açıldığında öncelikle bebek şampuanı ile yıkanır. Baticon ve pomad uygulanarak açık bırakılır. Yüz bölgesindeki dikişler 24 saat sonra bile pomad sürülerek açık bırakılabilir; özellikle istenmemişse baticon uygulanması gerekmez. Krem veya pomad sürerken çok ince bir tabaka uygulanmalı, dudak parlatıcısı gibi görünmelidir. Aşağıda solda kötü yıkanmış, üzerinde kabuklanmaları bile temizlenmemiş, uygun olmayan bir dikiş; sağda ise temiz yıkanmış ve kremlenmiş bir dikiş görülüyor.
Alçı, korse, özel giysi veya sentetik atel kullanan hastalar pansumanlarını aynı şekilde yaptıktan sonra korse/atellerini kullanmaya devam edeceklerdir. Yara yerini yıkamaktaki amacımız kan, kabuk, pıhtı ve eski krem artıkları ile ölü dokuların uzaklaştırılmasıdır. Okşar gibi yapılan yıkamalar istenilen sonucu vermemektedir. Aşırı krem sürüldüğünde cilt yumuşar / cıvık bir hal alır ve rengi açılır. Bu durumda BİR pansuman krem/pomadsız yapılır, bol baticon uygulanır. Sonra eski sıklığında devam edilir.
1.8 yara izi
YARA İZİ, SKAR, HİPERTROFİK SKAR, KELOİD
Yaralanmalar özellikle künt travmalar sonrası açık yara oluşmuşsa kötü bir iz bırakacağı beklenmelidir. Kesinin kim tarafından dikildiği kadar, nasıl, hangi şartlarda, hangi materyallerle dikildiği de önemlidir. Bundan sonrası yara bakımı ve pansuman ile çözülecektir.
Hipertrofik skar tanımı yara izinin sert ve kabarık olduğu durumlarda kullanılmaktadır. Asıl sebep hastanın yara iyileşme bozukluğudur. Yara bakım ve tedavi yeterseizliği ise tuz biber olur.
Keloid ise yara izinin yaradan daha geniş, büyük, sert ve kabarık olarak iyleştiği kötü bir durumdur. Kişinin kendi özelliğidir. En sık omuz, göğüs ve kulak memesi çevresinde görülür. Ailesel yatkınık mevcuttur. Keloid yatkınlığı olduğu bilinen birine cerrahi bir işlem yapılacaksa önlemler alınmalıdır. Ancak tüm önlemlere rağmen vücudun galip gelebileceği unutulmamalıdır.Her durumun tedavi seçenekleri mevcuttur. Contractubex krem en bilinen tedavilerden biridir. Doğru zamanda ve doğru şekilde kullanılmadığında üzücü sonuçlar doğurabilmektedir. Steroid enjeksiyonu seanslar halinde uygulanan ağrılı bir işlemdir. Silikon jel ve yapraklar da kullanılan önleme alternatiflerindendir. Dermabrazyon, mezoterapi, lazer, peeling, cerrahi de seçenekler arasındadır.
Hassas ciltli hastaların ameliyatlarında dikiş tekniği ve ipliği özenle seçilmeli, gerekirse özel iplikler ve ameliyat sonrası özellikli pansuman malzemeleri kullanılmalıdır. Ameliyat sonrası korunma, bakımı ve takiplerine özen gösterilmelidir. Önlem amaçlı silikon kullanmanın ucuz ve etkili bir yöntem olduğu unutulmamalıdır.
1.9 tırnak batması
*TIRNAK BATMASI
Ayak kemiklerinin yapısı ve ayakkabı uyumsuzluğu en sık sebeptir. Dar burunlu, sivri ve topuklu ayakkabılar tırnak batmasını kolaylaştırmaktadır. Bunların dışında ayak tırnaklarının usulüne uygun olmayan şekilde kesilmesi de sık sebeplerdendir.
Ayak tırnaklarını keserken el tırnaklarından farklı olarak bir miktar uzun bıraklılmalı ve düz şekilde kesilmelidir. Kenarları hafif ovalleştirilmeli ancak eğimli kesilmemelidir.
Tırnak battığında cerrahi işlemlerden önce denenmesi gereken bir takım yollar mevcuttur. Bunların başında ilaç tedavileri ile enfesiyon ve şişlikleri önlemek gelmektedir. İlave olarak ağrı azaltılmalıdır. Bundan sonra ayak temizliği -özellikle bebek şampuanı ile günlük yıkama ve durulama sonrası antiseptik uygulaması- önerilmektedir. Tırnak törpüsü veya tırnak cila törpü seti ile tırnak kademeli olarak inceltilmelidir. Son olarak katı vazelin veya antibiyotikli pomad ile tırnağın yumuşak kalması sağlanmalıdır. İlk bir kaç gün sargılı pansuman uygulansa bile sonraki günler yalnızca çorap giyerek dış ortamdan uzak tutulması yetecektir. Ödem ve ağrı azaldıkça tırnağın battığı deri bastırılarak tırnak altına itilmelidir. Bu şekilde tırnak etin üstüne çıkartılmalıdır. Bu tedavi ve bakımla bir süre sonra tırnak uzayarak batmayacak hale gelecektir. İlave olarak tırnağın tekrar batmaması için tırnak altına pamuk, serum hortumu veya angiocut koruması şekillendirilerek uygulanabilmektedir.Tüm bakım ve tedavilere rağmen önlenemeyen tırnak batmaları için "uygun vakaya, uygun teknik" prensibi ile cerrahi tedaviye geçilebilir. Burada kast edilen tırnağın çekilmesi değildir. Batma potansiyeli taşıyan tırnak ve tınak yatakları (germinal ve steril matriksler) revize edilmelidir. Operasyon lokal anestezi ile uygulanmaktadır. Bir süre üzerine basılmaması önerilir ve genelde 2-3 hafta sonra dikişler alınır Diğer cerrahi yaralar gibi bu operasyon sonrasında da 48 saat sonra su ile yıkama önermekteyiz.
1.10 çene eklemi
ÇENE EKLEMİ
Çene eklemindeki bozukluklar erkenden fark edilip tedavi edilmediğinde telafisi zor bir duruma sebep olmaktadır. Önceleri çiğnerken kulak önünde tıkırtılar şeklinde tarif edilmektedir. İlerledikçe konuşurken, esnerken dahi bu tıkırtılar duyulabilmektedir.
Tedavisinden önce bu duruma nelerin sebep olduğunu hatırlayalım:
1- Çekirdek, sakız gibi çeneyi sürekli yoran alışkanlıklar
2- Fındık, fıstık gibi kabukluların ağızda kırılması
3- Aşırı çiğneme alışkanlıkları
4- Yemek kültürü (doğulularda etli yemekler çok çiğneme gerektirir)
5- Diş gıcırdatma (diş hekimince, uyurken takılacak bir aparatla tedavi edilmektedir)
6- Mesleki hastalık ( Öğretmen, doktor ve avukat gibi çok konuşması gerekenler)
7- Ağız açık uyuma
8- Uyku apnesi
9- Burun tıkanıklığı
Erken aşamada tedavi eklemin istirahat ettirilmesidir. Ancak ağrı sebebi ile oluşan spazm, eklem ağrısını arttırmakta bu kısır döngü sebebi ile durum kronik bir hal almaktadır. Öncelikle yukarıda sayılan sebeplerle mücadele edilmeli, ağrı kesici, anti-inflamatuar ve kas gevişetici ilaçlarla tedavi desteklenmelidir. Diş gıcırdatma aparatı, eklem stablize edici yüz korsesi, burun tıkanıklığını açmaya yönelik aparat ve tedavi seçenekleri değerlendirilmelidir.
Burun tıkanıklığı horlama, ağız açık uyuma gibi durumlar üzerinden çene eklemini etkilemektedir. Sorun bir plastik cerrah veya KBB uzmanı tarafından çözülebilecektir. Uyku apnesi için CPAP gibi tedaviler mevcuttur.
1.11 yarık damak-dudak
DAMAK & DUDAK YARIĞI:
Sık görülen bir doğumsal anomalidir. Damak yarıklarında yutma ve konuşma bozukluğu görülürken, dudak yarıklarında konuşma bozukluğu, sosyal ve kozmetik sorunlar ön plandadır. Damak yarığı erken opere edilmelidir. Konuşma başlamadan damak ve dudak yarığı onarımı tamamlanmış olmalıdır.
Ameliyat stresini kaldıracak kilo ve aya kadar bekleneceği için bu süre zarfında beslenmeyi sağlamak önemlidir. Damak protezleri, özel biberonlar veya mideye yerleştirilen beslenme sondaları ile gıda ihtiyacı karşılanmalıdır.
Ameliyat sonrası bir süre sadece serumla beslenme mümkün olacaktır. Hekimin ameliyata göre uygun göreceği bir süre emzik, meme veya biberon kullanılmamalı; kaşıkla beslenmelidir. Her öğünden sonra bol su içirilip, gargara yapılması gerekecektir. Damak yarığı aile yeterli özen, destek ve sabrı göstermediğinde başarısız kalacak bir girişimdir.
1.12 kafatası deformiteleri
KAFATASI ŞEKİL BOZUKLUKLARI:
Kafatasındaki şekil bozuklukları genellikle sağlık sorunu yaratmamaktadırlar. Sosyal ve psiklolojik sorunlara yol açmamak için erken yaşta ameliyat edilmektedirler.
Kafa kemiklerinin birleşme yerlerinde büyümenin durması sonucu çeşitli şekillerde ve isimlerde ortaya çıkmaktadırlar. En sık sebep oldukları sorun kafa içi basıncının artması ve buna bağlı belirtilerdir. Bir grup doğumsal problemin bir arada olduğu ve tıpta sendrom olarak adlandırılan durumların bir parçası da olabilmektedirler.
Bazı durumkarda ameliyatı beyin cerrahisi ile birlikte yürütülmektedir. Tecrübeli ellerde ve ekip çalışması ile çok başarılı sonuçlar alınmaktadır.
YÜZ KIRIKLARI
Trafik kazaları, iş kazaları, darp, yüksekten düşme, intihar ve cinayet girişimi gibi durumlarda karşımıza çıkmaktadırlar. Kırılan kemiğe girişim ve öncelikler değişmektedir. Solunum yolunu tıkayabilecek çift taraflı kondil kırığı acil müdahale gerektirebilir. Bunun dışındakiler genellikle acil olmayan durumlardır. Anti ödem tedavi verilerek ameliyat hazırlığına başlamak gerekir. Göz tabanı kırıklarında (blow-out), genellikle kafa sabit halde yanlara bakışlarda çift görme şikayeti olabilmektedir. Çene kırıklarında ağız açma, konuşma, yeme ve görüntü sorunları; burun kırıklarında konuşma ve koku alma bozuklukları; diğer yüz kemiği kırıklarında şekil bozuklukları görülebilmektedir.
Ameliyatları genel anestezi altında mümkünse görülmeyecek yerlerden yapılan kesiklerle tamamlanır. Titanyumdan veya eriyebilen materyallerden üretilmiş malzemelerle kemik kırıkları düzeltilir. Deneyim, sabır, güç ve konsantrasyon gerektirir.
TEMPOROMANDİBULER EKLEM (ÇENE EKLEMİ)
Yemek yerken, esnerken, konuşurken ve hatta uyurken bile çene eklemi çıkabilir. Bu durum diğer eklem çıkıkları gibi ağrılıdır. Çene çıkıklarında hasta ağzını kapatamaz. Panik yaptıkça kasılma artar ve ağrı eşlik ederek kısır döngü oluşturur. Sakin olmak ve gevşemek gereklidir. En yakın acil birimine, mümkünse plastik cerrahi uzmanına başvurmak gereklidir.
Özellikle ağzımızı açıp kapatırken, yemek yerken kulağımızın önünde çene eklemimizden gelen kıtırtı sesleri çene eklemi rahatsızlıklarının ilk belirtilerindendir. Çene eklemini bozan durumlar ve tedavi önerileri şöyledir:
Sebep Tedavi Önerisi
1-Sert ve çok çiğneme Yemek alışkanlığı değiştirilmeli
2-Sık esneme ve Horlama Uyku problemi çözülmeli (En sık sebep burun tıkanıklığı)
4-Sakız, çekirdek alışkanlığı Tamamen bırakılmalı
5-Sigara Tamamen bırakılmalı
6-Çok konuşma (Öğretmen, doktor ve avukat meslek hastalığı)
7-Uykuda diş gıcırdatma Plastik cerrahi tarafından Masseter botoksu yapılır. Ayrıca Diş hekimi tarafından uyku plağı verilmeli
1.13 el-ayak anomilileri
PARMAK, EL & AYAK ANOMALİLERİ:
Kaza ve hastalık gibi durumların sebep olduğu uzuv kayıpları ve fonksiyon bozuklukları plastik cerrahi ve fizik tedavi işbirliği ile tedavi edilmekte ve iyileştirilmektedir. El cerrahisi plastik cerrahinin bir dalıdır. Tam organ/doku kayıplarında protez ve ortezler büyük yardımcıdırlar. Doğumsal ekstremite anomalileri ve yoklukları büyük ölçüde giderilebilmektedir.
Çok parmaklılık (polidaktili) ve yapışık parmaklılık (sindaktili) en sık karşılaşılan ekstremite anomalilerindendir. Operasyon öncesi kemik ve kas yapıları radyolojik ve fizik muayene ile değerlendirilebilmektedir. Buna rağmen damar ve sinir yapısı ancak ameliyat esnasında gözlemlenmektedir. Kemik anomalisi eşlik ettiğinde çözüm zorlaşsa da, ehil ellerde tatmin edici sonuçlar alınabilmektedir. Damar ve sinir doku yetersizliği ise çok zor çözümlenebilen durumlardandır. El cerrahisinde yanık ve travmaya bağlı eklem hareket kısıtlılıkları, tendon yaralanmaları sonucu hareket kayıpları, kemik ve kıkırdak kaybına bağlı fonksiyon zaafiyetleri plastik cerrahinin kendini en iyi gösterdiği alanlardandır. Bunun yanında tetik parmak, çekiç parmak, kuğu boynu deformitesi gibi rahatsızlıkların çözümü de mümkün olmaktadır. El cerrahisinin -tıpkı maksillofasiyal ve mikrocerrahi gibi- plastik cerrahinin alt dalları olduğu unutulmamalıdır. Üst ekstremite ve özellikle el seviyesindeki her tür durumun çözümü plastik cerrehinin işidir. Kemik kırıkları, tendon yaralanma ve bozuklukları, sinir kesileri ve hasarlanmaları, damar yaralanmaları, ...vs eldeki tüm dokuların uzmanı plastik cerrahlardır.
1.14 kulak yokluğu
KULAK YOKLUĞU & ŞEKİL BOZUKLUĞU:
Doğuştan veya sonradan oluşan kulak kepçesi yokluğu veya şekil bozukluğu branşımızın çözüm geliştirdiği ve daha mükemmeli aramak adına üzerinde çok çalışılan konulardandır.
Öncelikle ihtiyaçlar, talepler ve eldeki doku değerlendirilmektedir. Kulak kepçesinin yokluğunda dahi plastik cerrahinin bir çözümü mevcuttur. İşitme fonksiyonunun kazandırılma ihtimalini değerlendirmek için tetkikler yapılır. Karşı kulak kepçesi değerlendirilir. Kaburga, metpor, PDS gibi organik veya sentetik malzemelerle destek dokusu oluştrularak işe başlanır. Bu desteğin üzeri flep ve greft dokuları ile kapatılır. Sonuca ulaşmak için bir kaç kez ameliyat ve sabır gerekecektir. Zira bu tür bir rekonstrüksiyon uzun zaman alacaktır.
Uzun süreli ve çok aşamalı ameliyatları istemeyen veya sağlık durumu bu tür bir ameliyat serisini kaldıramayacak olanlara da çözümler yok değil. Kısa bir ameliyatla kulak bölgesine yerleştirlen vidalar sayesinde, takılıp çıkartılabilen yapay kulak protezleri de seçenekler arasındadır. Bunlara epitez adı verilir.
Mallet Finger (Çekiç Parmak)
Parmağı düz konuma (ekstansiyona) getiren tendonun tırnak kökü (DİP eklem) seviyesinden kopması ile oluşur. Parmak ucu aşağı bükülmüştür. Bu durum sadece tendonun kopması ile olabileceği gibi kemiğe yapıştığı yerden kemik kırığı ile de olabilmektedir. Birinci resimde her iki tip tendon kopması da görülebilmektedir. Hekimin kararına göre yaklaşık 40 gün atel uygulması ile takip ve tedavi edilebileceği gibi ameliyatla da tedavi edilebilmektedir. İkinci resimde görülen atel en iyi sonucu verecektir. Üçüncü resimde diğer atel tipleri gösterilmektedir. Ancak klinik tecrübelerimiz yaylı ve 3 nokta basınçlı (ikinci resimde gösterildiği gibi) atelin daha ideal olduğu yönündedir.
Trigger finger (Tetik Parmak)
Parmak bükücü (fleksör) tendonunun parmak kükünde tomurcuk şeklinde kalınlaşması sonucu parmak açılma ve kapanması sırasında ortaya çıkan takılmaya verilen isimdir. A1 pulley distalinde olan bu kalınlaşma pulley denen kanal yapısında takılır ve aniden kurtularak tetik düşme hareketine sebep olur. Ameliyatla durum normal haline getirilerek sorun çözülmektedir.






Boutonniere (Düğme İliği) De
Parmağı düz konuma (ekstansiyona) getiren tendonun parmak orta boğumundan (PİP eklem) seviyesinden kopması ile oluşur. Parmak ucu fazlaca yukarı kalkmıştır. Düğmeye basar veya düğme ilikler gibi bir hal almıştır. Bu durum tendon koptuktan hemen sonra oluşmaz, bir süre sonra parmağın yan bağlarının kısalması sonucu oluşur. Tedavisi ameliyatsız mümkün değildir. Zor bir ameliyat sayılır. Ameliyattan sonra atel kullanımı ve sonrasında fizik tedavi gereklidir.
.
Swan Neck (Kuğu Boynu) Deformitesi
Romatizmal hastalıklar başta olmak üzere, travma, sinir hastalıkları gibi sebeplerle de oluşabilmektedir. Şekildeki gibi parmağın ucu bükülmüş, orta boğumu ise terse dönmüştür. Tıbbi olarak distal falankısın DİP eklemde fleksiyonu ve PİP eklemin hiperekstansiyonu söz konusudur. PİP eklem volar paletinin hasarlanması muhtemeldir.
Dupuytren
Aslında doğrudan tendon problemi değildir. Elin palmar fasyasının fibroz bir yapı alması ile oluşur. En sık her iki elde simetrik yüzük parmaklar etkilenmektedir. Acak komşu parmaklarda da başlayabilir. Parmak avuç içine doğru giderek daha fazla bükülür. Erken ameliyat edilmediği taktirde başarı zorlaşır. Ayrıca fibrotik dokular parmağın sinirlerini de sardığı için uyuşma, karıncalanma bulguları verebileceği unutulmamalıdır. Ameliyatın zor taraflarından biri de bu sinirlerin kurtarılmasıdır -ki genellikle mikroskop altında yapılması tercih edilir- . Aşağıda bir hastanın eli görülmekte ve yandaki resimde de 3 evresi şematize edilmektedir. Bu hastalıkta penis eğriliği hastalığı (Peyroni Hastalığı) da görülebilmektedir.




Tendon Ligament Eklem Kapsülü
Tenosinovitler: Tendonların ve tendonla ilişkili yapıların genellikle travma, romatizmal hastalık gibi durumlarda görülen ödemli ve ağrılı, bazen hareket kısıtlılığı yaratabilen hastalıklarıdır. El sırtında 6 tendon kompartmanı bulunur ve bunlardan ilkinin tenosinoviti DeQuervain olarak özel isimlendirilmiştir. Başparmak büülme hareketinde ağrı ve kısıtlılık vardır. Finkelstein testi ile tanı koyulur. Tedavi medikal ve cerrahidir. Diğer tendonların tenosinovitleri genellikle dinlendirme ateli ve ilaçlarla tedavi edilebilmektedir.
Tendon yapışıklıkları: Tendon hasarı sonrası tendonun yanlış kaynaması sonucu oluşan yapışıklıklar hareketi kısıtlar veya durudurur. Özellikle sigara içen ve dolaşımı bozuk olanlarda sık görülür. Fizik tedavi ile çözülemezse ameliyat gereklidir. El parmağı tendonları bir birine bağlı olduklarından bu durum tek bir parmakta olsa bile diğer parmakları da etkileyebilmektedir.
Ganglion kisteleri: Eklem kapsülünün gevşemesi sonucu eklem üzerinde oluşan ve zaman zaman büyüyüp, küçülen şişlikler şeklinde ortaya çıkar. Ağrılı olabilir. İğne ile boşaltmak çare değildir. İğne ile travma yaratmak daha kötü sonuçlara yol açabilmektedir. Ameliyat neredeyse tek çözüm yoludur. Ancak tekrar edebileceği unutulmamalıdır.
Median Sinir Sıkışması
a-Pronator sendromu
b- Anterior interosseöz sendrom
c- Karpal Tünel sendromu
(Semmes-Weinstein monoflaman duyu testi ile test edilir)
Ulnar Sinir Sıkışması
a- Dirsek (Kübital) tüneli sendromu
b- Ulnar (Guyon) tünel sendromu






Radial Sinir Sıkışması
a- Radial tünel sendromu
b- Posterior interosseöz sendrom
c- Wartenberg sendromu
Sinir Felçleri
Sinirler anatomik seyirleri sırasındaki herhangi bir noktada hasar görebilirler. Bu durumda motor veya duyu kaybı yaşanabilmektedir.
1- Median sinir felci
Distalde olursa: İlk 3 1/2 parmakta duyu kaybı, 2.parmakta atrofi, deride yapı değişiklikleri, tenar bölgede (APB, OP, FPB superficial) atrofi
Proksimalde olursa: Distaldekilere ilave olarak, 2-3.parmakta fleksiyon kaybı (FDS, FDP2-3, Lumbrikal1-2), Başparmakta fleksiyon kaybı (FPL), Ön kol pronasyonunda zayıflık (PT). Bu görüntüye tipik olarak "Ebe eli" denilmektedir.
2- Ulnar sinir felci:
Distalde olursa: Son 1 1/2 parmakta duyu kaybı, interosseöz kaslarda atrofi ("Izgara eli" görünümü), Lumbrikal3-4felci, hipotenar bölgede (ayrıca tenar bölgedeki AddPB, FPB deep felci) atrofi. 4-5.parmaklarda pençeleşme "Pençe eli" görülür.
Proksimalde olursa: Distaldekilere ilave olarak, FCU ve 4-5.parmakta FDP felci görülmektedir.
3- Radial sinir felci:
Distalde olursa: El sırtında duyu kaybı oluşur. Motor kusur oluşmaz.
Proksimalde olursa: Distaldekine ilave olarak, el bileği ve tüm parmaklarda ekstansiyon kaybı "Düşük el" görülür.
Polidaktili
El veya ayakta normalden (5'ten) fazla parmak bulunmasıdır. Basit ve eklemsiz olabileceği gibi tek el tarağı kemiğinden ve hatta çok el tarağı kemiğinden kayanklı olabilir. El fonksiyonlarının doğru kazanılabilmesi için erken yaşlarda opere edilmesi önemlidir. Polidaktili sindaktili ile birlikte de olabilmektedir.




Sindaktili
El veya ayak parmaklarının yapışık olmasıdır. Sadece cildin kısmen veya tamamen yapışık olmasının yanında, kemiklerde de yapışıklık olabilmektedir. El fonksiyonlarının doğru kazanılabilmesi için erken yaşlarda opere edilmelidir. Polidaktili sindaktili ile birlikte de olabilmektedir.
Sosyal Medyada Biz
Estetik cerrahi ve Sağlık turizmi
İletişim
BİZE ULAŞMAK İÇİN
© 2014-2025. All rights reserved.
Bu web sitesi hasta ve hasta yakınlarına sadece genel bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Bu web sitesinde verilen bilgiler doktor tedavisinin yerine geçmeyi amaçlamaz. Sadece bu web sitesindeki genel bilgilere bakarak tedavi veya müdahale kesinlikle önerilmez.